Złoto
Metal szlachetny, nazwa złota wzięła się od indoeuropejskiego słowa „zel” oznaczającego żółty. Od najdawniejszych czasów był wysoce ceniony, w okresie późniejszym był środkiem płatniczym. Najstarsze znalezione przedmioty wykonane ze złota pochodzą z czwartego tysiąclecia przed naszą erą. W dzisiejszych czasach złoto nie traci na swej wartości, technika wykazuje duże zapotrzebowanie na ten metal. Złoto jest dość rzadkie i rozrzucone jeśli chodzi o występowanie. Złoża o dużych znaczeniach znajdują się w Indiach, Japonii, na Filipinach i na Nowej Gwinei. Głównym złożem jest to znajdujące się w Australii, stamtąd też pochodzi największy samorodek ważący 92,0 kg. Złoto dość duże znaczenie odegrało w historii Ameryki. Najbardziej znaczącym producentem złota w dzisiejszych czasach jest RPA. W Polsce złoto wydobywane było w Złotym Stoku, Górach Kaczawskich i Karkonoszach. Złoto należy do metali miękkich.
Próby złota
Próba złota to sposób na określenie zawartości czystego złota w danym stopie. Czyste złoto jest bardzo miękkie, dlatego domieszkowane jest innymi metalami, głównie srebrem i miedzią, aby zwiększyć trwałość wyrobów z niego wykonanych. W celu standaryzacji, i produkcji wyrobów jednakowo oznaczonych w ilości złota w stopie wprowadzono tzw. próby złota: Istnieją dwie metody na określenie tej ilości. Pierwszy z nich opiera się na systemie metrycznym, według którego zawartość czystego metalu podaje się przy pomocy promili. I tak dla stopu metalu który zawiera 75,0 % czystego złota to próba 0,750.Drugim sposobem na podanie ilości złota w stopie jest wykorzystanie jednostki o nazwie karat, gdzie jeden karat odpowiada 1/24 zawartości wagowej złota w danym stopie. Jeden karat będzie miał zatem iloczyn: 41,666, tak więc dla próby złota 750, 18 karatów to wynik mnożenia 18 x 41,666.
Różnice między próbami złota
W branży jubilerskiej wyróżnia się następujące próby złota:
0,333, 0,375, 0,411, 0,500, 0,585, 0,750, 0,960, 0,999
Próba złota 0,333
Czyli próba, która zawiera 33,3% czystego złota, miarę nazywaną 8 karat, jest najniższą próba złota używaną do wytwarzania wyrobów jubilerskich. Charakteryzuj się niską plastycznością ze względu na przewagę domieszek, kiepską barwą złota, oraz szybszym śniedzeniu, jedynym plusem jest wyższa twardość stopu. Wyroby z najniżej próby złota są stosunkowo najtańsze w zakupie spośród wszystkich prób.
Próba złota 0,375
Czyli próba, która zawiera 37,5% czystego złota, miarę nazywaną 9 karat, jest bardzo zbliżona do parametrów próby 333, nadal charakteryzuje się mniejszą zawartością złota w stopie. Wyroby tej próby można znaleźć na rynkach w Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Próba złota 0,585
Czyli próba, która zawiera 58,5 % czystego złota, miarę nazywaną 14 karat. Jest to próba złota która zawiera w stopie, przewagę czystego złota, i jest optymalną próba złota dla wyrobów jubilerskich, ze względu na kompromis pomiędzy twardością a uzyskaniem ładnej żółtej barwy, uzyskaniem połysku i odpowiednich właściwości fizycznych. Jest to najbardziej popularna i najczęściej wybierana próba złota dla wyrobu biżuterii i jest ona rekomendowana przez większość sprzedawców wyrobów jubilerskich.
Próba złota 0,750
Czyli próba, która zawiera 75,0 % czystego złota, miarę nazywaną 18 karat. Jest to jedna z najwyższych prób stosowana w jubilerstwie, która potwierdza dużą zawartość czystego złota w stopie, wyroby tej próby wyróżnia piękna, intensywna żółta barwa. Niestety z uwagi na dużą zawartość miękkiego złota biżuteria o takiej próbie jest z natury miękka i łatwo ulega zarysowaniom. Wyrobu biżuteryjne w tej próbie są najdroższe i głównie przeznaczone na rynki bogatszych krajów m .in. Włochy, Francja, Szwecja.
Próba złota 0,999
Czyli próba złota, która zawiera 999,9 % czystego złota. Miarę tę uprzednio nazywano 24, karat czyli próba złota z najczystszego złota. Tej próby nie stosuje się do produkcji wyrobów jubilerskich ze względu na miękkość metalu, który byłby narażony na szybsze zniszczenie, oraz wysoki koszt cenowy metalu. Z tej próby wykonuje się głównie monety o charakterze numizmatycznym oraz sztabki lokacyjne, oraz większe sztaby zdeponowane w depozycie banków centralnych. Produkty te mają wyższa wartość, oraz nie są używane na co dzień.
Którą próbę złota wybrać?
Jak zwykle wszystko zależy od naszych indywidualnych preferencji i potrzeb. Musimy zdecydować, czy bardziej zależy nam na trwałości użytkowanej biżuterii, czy bardziej zależy nam na niskiej cenie, czy szlachetności zakupionej biżuterii. Optymalnym wyborem wydaje się złoto próby 585. Według mistrzów złotnictwa próba złota 585, czyli 14 karat jest najlepszym kompromisem pomiędzy trwałością a szlachetnością wyrobu. W przypadku pierścionka zaręczynowego, czy obrączek ślubnych – próba złota odgrywa tu niemałą rolę i złoto próby 585, będzie z pewnością najlepszym wyborem.
Kolory złota
W ofercie jubilerskiej dostępne są wyroby ze złota o różnym kolorze -najczęściej żółtym, białym i różowo-czerwonym. Na barwę złota wpływ mają domieszki innych metali, które dodane są do stopu w procesie produkcyjnym. Od intensywności barwy zależą tez proporcje stopu metalu. Biżuteria w większości posiada barwę żółtą, czyli tradycyjną i naturalną dla surowca jakim jest złoto.
Złoto żółte
Najbardziej tradycyjna barwa złota od stuleci. Charakteryzuje się głęboką żółtą barwą i połyskliwą powierzchnią. Im niższa próba, tym bardziej intensywny kolor domieszek w stopie, powodujący bardziej szarawy odcień. Im wyższa próba złota tym bardziej żółty, intensywny kolor. Dzięki dodatkowi srebra złoto jest jasnożółte i wyróżnia się nieco chłodniejszą barwą.
Białe złoto
Białe złoto nie występuje w naturze. Jest to alternatywa dla klasycznego żółtego odcienia złota. Biżuteria z białego złota emanuje ładnym połyskiem i jest nowoczesnym pomysłem na ekskluzywną biżuterię. Kolor biały uzyskiwany jest w wyniku połączenia złota żółtego z innym metalem, poprzez dodanie do stopu jednego z dodatków takich jak: nikiel, pallad, albo mangan. To właśnie ich procentowy udział decyduje o intensywności i jasności koloru kruszcu. Wystarczy 10 do 20 % dodatku do stopu i uzyskamy biały metal. Stop z białego złota charakteryzuje się również wysoką wytrzymałością, z uwagi na wyższą twardość stopu.
Białe złoto niklowe nie ma barwy całkowicie białej, jest w odcieniu słomkowym, dlatego stosuje się zabieg pokrywania galwaniczną warstwą rodu.
Białe złoto palladowe ma barwę zbliżoną do platyny i jest w odcieniu szarawo białym.
Rodowanie białego złota. To proces galwaniczny, w wyniku którego biżuteria z białego złota niklowego pokrywana jest warstwą rodu. Dopiero po rodowaniu biały odcień złota nabiera swojego charakterystycznego wyglądu. Rod jest metalem szlachetnym, w kolorze szarosrebrnym dlatego biżuteria uzyskuje większy blask i połysk. Jedynym mankamentem będzie fakt, iż z czasem rod może ulec wytarciu i biżuterię trzeba będzie odnowić.
Czerwone złoto
Złoto o barwie czerwonej to stop złota z innym metalem, takim jak miedź, które nadają mu charakterystyczny odcień różowy lub czerwony.
czarne złoto
Nie istnieje fizycznie w przyrodzie, jest to bardziej nazwa handlowa wyrobów ze złota klasycznego z efektem kolorystycznym, które jest procesem polegającym na nakładani na wyrób złoty czarnego rodu lub rutenu. Jednak jest to tylko zewnętrza warstwa przez co nie jest to efekt trwały, po jakimś czasie ulega wytarciu i konieczne będzie nałożenie czarnej warstwy raz jeszcze.
Skąd wiemy, że wyrób to złoto?
Każdy wyrób jubilerski wprowadzony do sprzedaży powinien mieć nabitą próbę złota. Wyroby jubilerskie są badane przez urząd probierczy, który bada zawartość złota w wyrobie np. pierścionku, obrączce, łańcuszku czy innym, następnie wybija na produkcie jubilerskim tzw. cechę probierczą, która jest znakiem urzędowym. Cecha probiercza może być wybijana tradycyjnie, lub też jak w ostatnim czasie wypalana laserowo. Cecha probiercza wskazuje na rodzaj metalu szlachetnego oraz jego próbę. Tak więc, kupując dany produkt możesz mieć pewność jaki to metal i jaką próbę posiada. Jeśli wyrób nie posiada cechy probierczej, najlepiej podejść do sklepu jubilerskiego lub pracowni złotniczej tam za pomocą technik jubilerskich wyrób zostanie umiejętnie sprawdzony i rozpoznany.
Srebro
Z greckiego „silbur”, z łaciny „argentum” co oznacza biały. Jeden z najczęściej używanych metali. Srebro było środkiem płatniczym. Ma ono do tej pory ogromne znaczenie na świecie. Metal ceniony przez Persów. Kopalnie srebra znajdowały się w Grecji i Hiszpanii. Miało przypisywane zdolności uzdrawiania. W USA złoża srebra występują w wielu miejscach takich jak: Arizona, gdzie znajdowano samorodki o wadze 1350 kg. Oprócz tego, srebro wydobywane jest w Newadzie, Michigan i na Alasce. Liczącym się w świecie producentem srebra jest Meksyk.
Platyna
Obecnie najdroższy metal szlachetny na świecie. Platyna pochodzi ze skał ultrazasadowych, jest metalem rzadkim. Jest znikoma ilość złóż, głównie w Kolumbii gdzie wydobywana jest od wieków oraz w USA, np. w Kanadzie, Kalifornii czy na Alasce. W niewielkich ilościach platyna wydobywana jest w Australii, Ekwadorze czy Brazylii. Liczącym się obecnym na rynku światowym producentem platyny jest RPA. Metal ten tworzy małe samorodki i bardzo rzadko zdarzają się większe bryły. Najcięższa ważyła 16 kg, została znaleziona w 1912 roku na Uralu w Rosji. Platyna jest bardzo trwałym materiałem.